कोविडायन: एका डॉक्टरच्या अस्वस्थ मनाची डायरी (भाग: ३) (COVID experiences of a treating doctor: Part 3

 कोविड अनुभव कथन: भाग ३

“कोविडायन: एका डॉक्टरच्या अस्वस्थ मनाची डायरी” 

(© डॉ. अमित सुमन तुकाराम पाटील)

(या लेखातील मते आणि अनुभव हे पूर्णतः वैयक्तिक स्वरुपाचे आहेत; मात्र ते केवळ एकट्या-दुकट्याचेच अनुभव नसून जमिनीस्तरावर काम करणाऱ्या अनेक योद्ध्यांना आलेल्या अनुभवांचे सार आहे.)

(लेख पूर्णतः कॉपीराइट केलेला असून लेखाचे सर्वाधिकार लेखकाकडे सुरक्षित आहेत.)

(लेखात उल्लेख केलेली रुग्णांची, डॉक्टरांची आणि हॉस्पिटलची नावे काल्पनिक आहेत.)

(सदर लेख पूर्णतः वैयक्तिक स्वरूपाचा असून राज्य किंवा केंद्र सरकारच्या कोणत्याही नियम, तत्त्वे, मार्गदर्शक सूचना अथवा निर्णय यांच्याशी संबंधित नाही. एक डॉक्टर म्हणून दोन्ही सरकारांच्या सर्व नियमांचे पालन प्रस्तुत लेखक काटेकोरपणे करतात.)

(लेख लेखकाच्या नावासह शेअर करण्यास काहीही हरकत नाही.)

प्रसंग ५-

नेहमीप्रमाणे आमचा ‘मॉर्निंग राऊंड’ सुरू झाला आहे...

सकाळी ‘ओव्हर’ घेऊन झाल्यावर ‘डॉनिंग’* करण्यापूर्वी सीनियर्सकडून रात्री एक ‘व्ही. आय. पी.’ पेशंट अॅडमिट झाल्याचा निरोप मिळाला होता.

(हल्ली अॅडमिट होणारे अर्धेअधिक रूग्ण व्ही. आय. पी. च असतात; एरव्ही मात्र आपले डॉक्टर जिवंत आहेत की नाहीत हे पाहण्यातही कुणाला रस नसतो. आमच्या प्रश्नांबद्दल तर असे बरेच लेख लिहिता येतील. असो... ‘गरज सरो वैद्य मरो’ असे म्हणणारी आपली संस्कृती!)

तर, मला मिळालेला ‘तो’ निरोप...

“ठीक आहे; मी आत गेल्यावर पाहतो, सर,” मी म्हणालो.

‘डॉनिंग’ करून मी आमच्या कोविड वॉर्डमध्ये गेलो. तशी या वॉर्डची कपॅसिटी (रुग्णक्षमता) जवळपास ३५ ते जास्तीत जास्त ४२ रुग्णांची; पण कोविडच्या दुसऱ्या लाटेत रुग्णसंख्या इतक्या वेगाने वाढत गेली आहे की, आम्हाला (म्हणजे, रुग्णालय प्रशासनाला) नवीन बेड्स टाकून ही क्षमता ६० पर्यंत वाढवावी लागली; तीही ऑक्सिजनच्या सुविधेसह! (जगभरातील सर्व रुग्णालयांची, मग ती प्रगत देशांतील असोत की प्रगतीशील, हीच अवस्था आहे. रोजच्या रोज इतक्या मोठ्या प्रमाणात वाढणाऱ्या रुग्णांची व्यवस्था करणे हे खूप जिकिरीचे काम आहे... आणला एखादा ‘कॉट’ आणि केला रुग्ण भरती हे जसे सर्वसामान्यांना वाटते तितके हे सोपे नसते. अरेच्चा, परत विषयांतर झाले.)

तर मी आत गेलो. एकेका ब्लॉकमधील रुग्ण पाहत पाहत मी ‘डी’ ब्लॉकमधील पहिल्या रांगेतील दुसऱ्या खाटेजवळ आलो. 

“हं, नाव काय काका?” मी रुग्णाला ‘पल्सऑक्सिमीटर’ अटॅच करत-करत विचारले.

“रत्नाकर पवार,” उत्तर आलं.

ते ‘ऑक्सिजन’वर होते... ‘फेसमास्क’ ८ लीटर/ मिनिट ऑक्सिजन... एकूणच ‘क्लिनिकली’ रुग्ण मध्यम गंभीर स्वरूपाचा वाटत होता; पण त्यांच्या छातीचे ठोके मात्र जास्त दिसत होते... १२०/ मिनिट... मी ते ‘व्हायटल्स चार्ट’वर ‘मार्क’ केले आणि त्याला ‘अंडरलाईन’ केले; रुग्ण नीट लक्षात रहावा म्हणून...

“काका, काही त्रास होतोय का,” मी विचारले.

“डॉक्टर साहेब, छातीत खूप धडधडतंय; घशाला कोरड पडते सारखी-सारखी; दम पण लागतो अधूनमधून,” ते उत्तरले.

कोविड झालेल्या आणि त्यामुळे भीती वाटणाऱ्या रुग्णांमध्ये असा ‘anxiety’चा त्रास किंवा ‘panic attack’ येण्याची शक्यता असते; त्यसाठी मन शांत करणारी आणि थोडीशी झोप येणारी औषधे आम्ही देत असतो... त्यांच्याशी बोलून त्यांचं मन हलकं करण्याचाही आम्ही डॉक्टर मंडळी प्रयत्न करतो... पण, हल्ली रुग्णांची संख्या इतकी जास्त आहे की, ४-५ मिनिटांपेक्षा जास्त वेळ बोलणे क्वचितच शक्य होते... 

कामाच्या गडबडीत मी मला बघायचे असलेले व्ही. आय. पी. पेशंट ‘हे’च होते हे विसरून गेलो आणि एकामागून एक पुढचे रुग्ण पाहत राहिलो. राऊंड झाल्यावर माझ्या लक्षात ही गोष्ट आली आणि मी परत ‘डी’ ब्लॉकला गेलो आणि त्यांच्याशी संवाद साधू लागलो.

“काका, काय झालं? तुमच्या ओळखीचे सर आहेत ना इथे, त्यांचे फोन येतात तुमच्यासाठी. आम्ही सगळे तुमच्या बरोबर आहोत. पण, तुम्हाला कसलं टेन्शन आहे का? कशाची इतकी काळजी करताय? अहो, तुमच्यापेक्षा वयस्कर आणि गंभीर असलेले पेशंटसुद्धा ठणठणीत होऊन घरी जातात इथून. तुम्ही १००% बरे व्हाल याची खात्री बाळगा,” मी समजावणीच्या सुरात म्हणालो.

“तसंच काही नाही; पण भीती वाटते हो... आणि, मुलाची-नातवाची आठवण येते खूप,” काका बोलत होते, “मला घरापासून लांब रहायची, घरच्यांना सोडून रहायची सवय नाही डॉक्टर साहेब. माझा नातू तर मला सोडून कधीच राहिलेला नाही. मी नसलो की खूप रडतो तो. त्याच्या आईजवळसुद्धा न झोपता माझ्या कुशीत झोपतो तो रोज.”

“हो काका, मी समजू शकतो. किती वर्षांचा आहे तो,” मी प्रतिप्रश्न केला.

“छोटंच आहे हो माझं बाळ... आहे अडीच-तीन वर्षांचं... दिवसभर आजोबा-आजी लागतात त्याला खेळायला... नुसता सारखा ‘बाबा, बाबा’ धोशा लावतो तो,” आजोबा विरहाच्या दुःखात बुडून गेले होते.

“हो! बरंय की मग; त्याचे आजोबा मिळतील त्याला आठ दिवसांत... पूर्वीसारखे एकदम फ्रेश आणि ठणठणीत,” मी आजोबांचा आत्मविश्वास वाढवत म्हणालो.

“हं,” आजोबांनी उसासा टाकला, “ठणठणीत होईनही कदाचित; पण पूर्वीसारखा कधीच नाही... कधीच...”

“का? असं का म्हणताय काका? अहो, किती सीरियस पेशंट बरे होऊन हसत-हसत घरी जातात इथून... बघा ना, तुमच्या शेजारचे दोन पेशंट ‘डिस्चार्ज’ करतोय आज आपण,” मी म्हणालो.

“शेजारचे वेगळे; माझी परिस्थिती वेगळी... असो... करा तुम्ही तुमचे प्रयत्न... जगलो तरी ठीक; नाही जगलो तर जास्त बरं,” काकांनी दीर्घ श्वास घेत आवंढा गिळला...

“काय हे काका, नातवाला नाही भेटायचं का तुम्हाला?” मी.

“हं... नातवाला मिळतील हो आजोबा; त्याचा ‘बाबा’ कुठून आणून देऊ त्याला? माझा मुलगा आणून द्याल का तुम्ही? तुमच्या कोरोनानं पोरगं हिरावून नेलं माझं... एकुलता एक मुलगा माझा...नातवाला काय तोंड दाखवू मी? आणि मी कुणाच्या तोंडाकडे बघून जगू? उमेदच गेलीय माझी सगळी... मी गेलेलाच बरा..,” काका हमसून हमसून रडू लागले.

पीपीई किटवर घातलेल्या फेसशील्डमागे मी माझे अश्रू लपवत होतो.

“नातवासाठी तुम्ही जगायलाच हवं, काका,” आता मला सावरायला कोणीच नव्हते तिथे.

.

.

.... ... ... ... ...

प्रसंग ६-

आणखीन एक मोठे व्ही. आय. पी.... वय ऐंशीपार केलेले आजोबा... अक्षरशः गलितगात्र अवस्था... दहा-बारा दिवसांपूर्वी रिपोर्ट ‘पॉझिटिव्ह’ आला होता आणि आमच्याकडे अॅडमिट झाले होते.

आज त्यांच्या पत्नीचा म्हणजे आजींचा रिपोर्ट पॉझिटिव्ह आला होता आणि त्यांना अॅडमिट केले होते.

मी आजींची ‘हिस्ट्री’ घेत होतो. ‘आजींना (आणि, आजोबांनाही) कसा झाला असेल संसर्ग’ असा मला प्रश्न पडला होता.

त्यांचा मुलगा, जो उच्चपदस्थ शासकीय सेवेतील डॉक्टर होता तो सांगत होता... चालता-चालता आजोबांना कुठेतरी ठेच लागली; रक्तस्त्राव होऊ लागला आणि त्यांना ‘मधुमेह’ असल्यामुळे जखम चिघळू नये म्हणून घरच्यांनी दवाखान्यात नेलं होतं. तसे घरी दोन डॉक्टर; पण ते ‘सर्जन’ नव्हते आणि अधिकच्या चिंतेपोटी त्यांनी आजोबांना रुग्णालयात नेले होते.

रुग्णालयात गेल्यावर तपासणीत आजोबांची ‘शुगर’ बरीच जास्त लागली म्हणून त्यांना एखाद-दुसरा दिवस अॅडमिट राहूदे असे डॉक्टर म्हणाले. शेवटी आजोबा जवळपास दीड दिवस राहिल्यावर ‘शुगर’ चांगली नियंत्रणात आली आणि जखमेतला रक्तस्त्रावही थांबल्याने त्यांची सुट्टी करण्यात आली.

घरी गेल्यावर पाच-सहा दिवस विलगीकरणात ठेवण्याचा सल्ला डॉक्टरांनीच घरच्यांना दिला होता. एकतर आजोबा इतके वयस्कर आणि दुसरे म्हणजे मधुमेहामुळे खालावलेली त्यांची प्रतिकारशक्ती! त्यामुळे सात दिवस फक्त अधिकच्या काळजीसाठी आणि झालाच असेल चुकून ‘कोविड’ संसर्ग तर घरच्यांना त्रास नको म्हणून...

अखेरीस जे नको व्हायला हवं होतं तेच झालं... आजोबांना सहाव्या दिवशी ताप-खोकला आला होता... घरीच डॉक्टर असल्यामुळे त्यांनी वेळ न दवडता त्वरीत कोविड चाचणी केली आणि दुर्दैवाने ती ‘पॉझिटिव्ह’ आली... 

घरीच डॉक्टर असल्यामुळे आजोबांना ‘घरी ठेऊन वैद्यकीय सल्ल्यानुसार उपचार करण्याचा’ निर्णय घरच्यांनी घेतला होता. तोपर्यंत तरी ऑक्सिजनची गरज पडली नव्हती आणि त्यांचा प्रोटोकॉल तपासणीसाठी पाठविण्यात आला होता. रिपोर्ट्स येईपर्यंत दोन दिवस गेले.

आजोबांना घरीच वेगळे ठेवण्यात आले होते... आणि, इथेच आजींनी आजोबांची सेवा करण्याचा निर्णय घेतला... काही केल्या त्या घरच्यांचे ऐकेनात... कोरोनाच्या बातम्या पाहून आणि आजूबाजूचे मृत्यूचे तांडव पाहून त्या घाबरल्या; त्यांच्या मनाने हाय खाल्ली... इतक्या अडचणीच्या वेळी ज्या माणसाबरोबर आपण ‘सात जन्म’ रहायचे वचन दिले आहे त्याला असे वाऱ्यावर सोडायचे नाही यावर आजी ठाम होत्या... आजींच्या हट्टासमोर (खरेतर आजोबांवरील प्रेमासमोर) सर्वांनी माघार घेतली... शक्य तितकी काळजी घेऊन आणि मास्क-अॅप्रन वापरून आजींना रोज काही काळ आजोबांजवळ थांबण्याची परवानगी देणे कुटुंबियांना भाग पडले...

आजींनी लग्नावेळची सप्तपदी किती अर्थपूर्ण आणि ताकदवान असते याची ‘जितीजागती’ मिसाल सर्वांसमोर ठेवली होती...

परंतु, कोरोनासारख्या सूक्ष्मजीवाला याच्याशी काही देणेघेणे नसते... अखेरीस पुढच्या पाच-सहा दिवसांत आजींनाही कोविड संसर्ग झाल्याचे निदान झाले.... आजोबांची तब्येत खालावल्यामुळे त्यांना तोपर्यंत अॅडमिट करण्यात आले...

आता घरी राहण्याची ‘रिस्क’ न घेता आजींनाही अॅडमिट करण्याचा निर्णय घरच्यांनी घेतला.

आजी आता मात्र जराही घाबरल्या नाहीत.

त्या आणखीन जास्त ठामपणे म्हणाल्या, “मला ‘त्यांच्या’ शेजारच्याच खाटेवर जागा मिळवून द्या... मी लक्ष देते त्यांच्याकडे... आता काय होईल ते होईल... जावे लागले वैकुंठी तर आम्ही दोघे एकदमच जातो... त्यांच्यामागे राहून तरी माझ्या जगण्याला काय अर्थ आहे..?”

.

.

.

आम्हाला आजींना आजोबांच्या शेजारच्याच बेडवर घेणे अखेरीस भाग पडले होते...

‘लिव्ह-इन’च्या बव्हंशी मौजमजेच्या काळात त्या आजींच्या आजोबांवरील ‘शाश्वत’ प्रेमाला आमच्या इतक्याच काय त्या शुभेच्छा..!

___________________________________________

*डॉनिंग= पीपीई किट घालण्याची प्रक्रिया

*डॉफिंग= पीपीई किट काढण्याची प्रक्रिया

कोविडायन: भाग २ ची लिंक...

https://dramittukarampatil.blogspot.com/2021/04/covid-experiences-of-treating-doctor.html?m=1

कोविडायन: भाग १ ची लिंक...

https://dramittukarampatil.blogspot.com/2021/04/covid-experiences-of-doctor.html?m=1

(© डॉ. अमित सुमन तुकाराम पाटील,

एमबीबीएस एमडी (बालरोग चिकित्साशास्त्र))

(© लेखाचे सर्व हक्क लेखकाधीन)

(केवळ वॉट्सएप संपर्क- ८३२९३८१६१५)

(www.dramittukarampatil.blogspot.com)

(www.dramit100wordstories.blogspot.com)

(www.trekdoctoramit.blogspot.com)